Dare to do it

नीला रेप्युटेड कंपनीत outsourcing एजन्सी मार्फत गेले चार वर्षे कामाला होती. या चार वर्षात तिने स्वतःच्या कामाचे रेप्युटशन निर्माण केले होते. कोणी सोडून गेले की बॉस ती अधिकची जबाबदारी तिच्यावर सोपवत असे, बॉस पुढील काळात आपल्याला कंपनी स्टाफमध्ये घेतील या आशेवर ती चणे खावे लोखंडाचे म्हणत जबाबदारी पार पाडत होती. “Neela is doing well, I am going to give her opportunity in our international team.” असं तो अनेकदा आपल्या सहकाऱ्यांसमोर म्हणाला. तोंडदेखलं कौतुक करून तो विसरून जात असे. ती मात्र, कधीतरी आपला बॉस आपल्याला स्टाफमध्ये घेईल याच आशेवर झोकून देऊन काम करत होती.

स्वतःचे काम करून, अधिकच्या कामाची जबाबदारी पेलूनही तिच्या वेतनात वार्षिक 7 टक्के ही भर पडत नव्हती,कंपनीत तेच काम करणाऱ्या इतर स्टाफच पॅकेज तिच्यापेक्षा खूप जास्त होत. ती तेच काम त्यांच्या सोबत करत असूनही तिला म्हणावा तसा लाभ दिला जात नव्हता. मुख्य म्हणजे तिला कंपनीच्या नियमित स्टाफमध्ये घेतल्या शिवाय कंपनी नियमित स्टाफला देत असलेले पीएफ, इन्शुरन्स, बोनस इत्यादी बेनिफिट मिळणार नव्हते. म्हणूनच चार, साडेचार वर्ष वाट पहिल्यानंतर ती निराश झाली याच काळात काही ठिकाणी ती फायनल इंटरव्ह्यू पर्यंत पोचली पण या कंपनीत ती काँट्रॅक्ट पे रोलवर आहे ऐकून ड्रॉप झाली. त्यामुळे दीर्घकाळ काँट्रॅक्ट मध्ये काम करत राहिली तर तिचा ग्रोथ होणार नाही हे लक्षात आल्याने ती जास्त कॉशस झाली होती. तिच्या बरोबर काम करणाऱ्या दोन मुलींपैकी एक यूएस ला गेली होती तर दुसऱ्या मुलीलाही जॉब मिळाल्यामुळे सोडून गेली होती. ते बर्डन तीच सांभाळत होती. अखेर लवकरात लवकर दुसरीकडे प्रयत्न करून तिने कंपनी सोडायची ठरवली.

या कंपनीत जॉईन होण्यापूर्वी ज्या दोन कंपनिमध्ये तिने जॉब केला होता तिथेही तिने काम करतांना कधीच Compromise केल नव्हते. एकदा Job स्विकारला की dedication द्यायचं हा तिचा स्वभाव होता. प्रमोशनच्या बाबतीत या पूर्वीच्या कंपनीत तिला तसाच अनुभव आला होता. आपण इतरांच्यापेक्षा जास्त आऊटपूट देऊनही बॉस ignore करतो म्हणून तीने मौन धारण करूनही पाहिले होते. बॉसनेच सांगितलेल्या कामात त्यानेच क्रम बदलल्यामुळे झालेल्या गोंधळाबाबत तीला ब्लेम करण्याचा प्रयत्न करताच ती बॉसशी स्पष्ट बोलली होती. अर्थात कोणत्याही मोठ्या माणसाची चूक दाखवलेली त्याला आवडेलच असे नाही, पण मनाला नाही पटल तर खपवून घ्यायचं नाही असा तिचा स्वभाव होता. आपली चूक नसेल तर ती ठामपणे विरोध करत होती.

तिच्या लक्षात आले होते की स्त्री कर्मचाऱ्यांना मेल डोमीनंट कंपनीत कितीही चांगला परफॉर्मन्स दाखवला तरी वरच्या पदावर जाऊ दिले जात नाही. याच गोष्टीची तिला चीड होती. लाळघोटेपणा करून वर जाण्यात तिला स्वारस्य नव्हते. काही सहकारी तसे वागतांना पाहून ती संतापत होती. जोपर्यंत दुसरा जॉब हातात मिळत नाही तोपर्यंत ती सोडून जाण्याचा विचारही करू शकत नव्हती. लॉकडाऊन असतांना हेक्टिक प्रवास करत तिने नोकरी केली होती. पण सहन करण्याला सीमा असते म्हणूनच जिथे स्वतः च्या ज्ञानाला न्याय मिळेल अशा कंपनीच्या शोधात ती होती. यापूर्वी दोन कंपन्यामधील चार पाच वर्षांचा अनुभव आणि येथील साडेचार वर्षाचा अनुभव असल्याने ती निर्भीड बनली होती. इंग्रजीवर तिच चांगल प्रभुत्व होतं. नवीन शिकण्याची आवडही होती त्यामुळे नव्या कंपनीत नोकरी स्विकारली तरी तिला uncomfortable वाटत नसे. एक दोन महिन्यात ती स्वतः ला adjust करून घेई.

योगायोगाने तिला त्याच काळात तितक्याच चांगल्या कंपनीची ऑफर आली आणि दोन तीन इंटरव्ह्यू झाल्यावर तीचं सिलेक्शन झालं. या दरम्यान तिने आपल्या सहकाऱ्यांना त्या बाबत सांगितले होते. तिची अपेक्षा होती की जर तिला स्टाफमध्ये घेतले तर तिला हा जॉब सोडून जावं लागणार नाही. पण याची वाट पाहूनही फारस काही घडलं नाही. कंपनीत absorb करतील ही अशा तिने सोडून दिली. साहजिकच one month नोटीस दिल्यानंतर ती तिच्या बॉसला म्हणाली. “विवेक सर, मै जॉब छोड रही हू।
“अच्छा! सच बोल रही हो? “हा सर, मै आपको बता रही हू क्यो की आपको पता होना चाहीये So that you can arrange somebody to handover my work”
“But why are you leaving, क्या प्रॉब्लेम है? Salary का है तो बोलो, मै कुछ कर सकता हू तो जरूर करुंगा।”
“Sir, I am in contract for last three years, I have waited so that you can absorb me in regular staff.I am holding additional work too but..” “ठिक है, तुम जॉब छोडनेकी जल्दी मत करो, Let me see, what I can do for you? शायद बेंगलोर मे एक जगा है, मै उस जगह के लिये recommend कर सकता हू। They want a person to work in their international team.” “Sir, I have waited a long time. I already told Vikram यदी मुंबई मे जगह हो रही है तो मुझे बोलो, but then he never give any indication, that there will be seat in near future. So I have decided to leave the company and now I gave my consent to join the other office by 5th August.” “Are they giving you a satisfactory package?” “Yes sir,they are giving me much more hike than what I am getting right now.” “I don’t know exactly but I will talk with Abhishek, and will ask him what we will offer for Bangalore post, if you are ready I will put pressure to give a good hike.” “सर,अब टाईम कहा है, मैने रिसिग्नेशन दे दिया है, I have to join there on 5th.” “Resignation can be taken back, I think we can give you 18 lakhs to 20 lakhs per annum. Now it’s up to you to decide.” तो आकडा ऐकून ती क्षणभर स्तिमित झाली. पण लगेचच भानावर येत म्हणाली,
“Sir, it’s too late now, because I have accepted the letter. The other thing is, I do not prefer Bangalore.” “तू कमालकी लडकी है, all of us are working here for international team, कभी कबार जाना होता है तो adjust कर लेते है। शुरू से कैसे मिलेगा। तेरा काम अच्छा था, और तुम्हे तीन साल का experience भी था. इस लिये मै तुम्हे लेना चाहता था। देखो तुम्हारा decision बदला तो बोल देना.” “Sir, thanks a lot ,at least you have tried hard from your side. अब मै उधर न जाके उनको धोका नही दे सकती.” ती विवेकच्या केबीन बाहेर निघाली, तिला आश्चर्य वाटले,गेले चार साडेचार वर्षे कंपनीने तिला राबवून घेतलं आणि आज तिने जॉब सोडायचा विचार केला आणि कंपनी तिला जवळपास डबल किंवा थोड जास्तच पॅकेज द्यायला तयार झाली होती. घरी ही माहिती तिने सांगितली तेव्हा कोणाचाच विश्वास बसत नव्हता. पण आता पुढे टाकलेले पाऊल परत घेता येणार नव्हते. तरीही तिने घरी विचारले, “What you will suggest? Shall I stay in my company for a few more years?” डॅड म्हणाले, “You have to decide, we don’t want to be a part of decision, you should not repent for leaving this job or not accepting new job. You should not blame us afterwards.”

आता कंपनी देत असलेली ऑफर ती स्वीकारू शकत नव्हती The other company would have bleamed her, for not accepting the job after thoughtful discussion. तिने नशिबाला बोल लावले, खर तर तिने विक्रम ला कधीच सांगितले होते,की तिला डायरेक्ट टीममध्ये काम करायची इच्छा आहे. या पूर्वी अभिषेकला सांगूनही त्यानी काही response दिला नव्हता, त्याने भविष्यात काही जागा निघाली तर मी तुला recommend करेन असे assure केले असते तरी तिने दुसऱ्या कंपनीत जायची घाई केली नसती, ती थांबली असती. शेवटी ती स्वतःला console करत म्हणाली “माझ्या नशिबात होतं ते मिळाले.”

गेले चार वर्षे तिने स्वतः चे काम सांभाळत additional responsibility घेतली होती, पार पाडली होती. ते स्वतः तिचं नाव recommend करतील अशी तिची धारणा होती. But her immediate boss was not an open hearted person. He will never like to support a person working under him.

दुसऱ्या कंपनीत Document सबमीट झाली होती आणि तिला, नवीन कंपनीतून id आणि password मिळाला होता. पाहता पाहता एक महिन्याचा नोटीस पिरेड संपत आला होता. She was now about to leave the company in a week. तिच्या संपर्कात येणाऱ्या सगळ्या स्टाफला तीने हळूहळू, ती सोडून जात असल्याचे कळवले. गेल्या तिन वर्षात अनेकांची तिला मदत झाली होती. मैत्री होणं आवश्यक असतेच असं नाही, काही माणस, माणूसकी म्हणूनही निरपेक्षपणे मदत करतात असा तिला अनुभव आला होता. खरं तर या कंपनीत ती खूप काही शिकली पण काही महिन्यात कोणतही काम हे मेकॅनिकल होऊन जाते. She was in search of a challenging work. Where she has to apply her experience and knowledge.

आतापर्यंत तिने स्वतःच्या हिमतीवर तीन ठिकाणी जॉब मिळवले होते, तिथे स्वतःच रेप्युटशन निर्माण केलं होतं. She is confident enough, whereever she will go she will put her Thumb, an identity of her remarkable work. She is passionate about experiencing the world and wonders about it. She will not hesitate to go out of the city if it’s demanded. And she wants to visit the cities, Experience the culture.

पाहता पाहता शेवटचे काही दिवस राहिले, तिच्याकडे असलेला चार्ज दिल्यानंतरच तिला रिलिव्हींग लेटर मिळणार होतं, त्यासाठी तिने पुन्हा एकदा विवेकला सांगितले. त्याने प्रसादला फोन करून बोलवून घेतले. प्रसाद तिच्याकडे पाहून हसला, “Neela why are you in hurry, still four days are there,just give me your password I will go through the file. Hope I can ring If I need your help. Is that OK.?
“Sure, no problem, I request you because you should know the ongoing invoice discussion and it’s progress.” विवेकने तिच्याकडे पहात विचारले, “So Neela, are you free now, don’t forget us,if you need any help you may call me any time.” “Thanks sir, I obliged for your cooperation.”

तिने स्वतःच टेबल आवरायला घेतलं,त्यातील प्रत्येक छोटा मोठा कागद आणी वस्तू म्हणजे आठवणींच भांडार होत. एखाद्या नवीन प्रोजेक्टवर झालेले discussion, एखाद्या मुद्द्यावर झालेले मतभेद, घेतलेली माघार. त्या साडेचार वर्षात तिला एक चांगला अनुभव आला तो म्हणजे कोणीही तिला ती मुलगी आहे समजून underestimate केलं नव्हते किंवा तिच्याशी उगाचच सलगी दाखवण्याचा प्रयत्न केला नव्हता. जो तो आपल्या कामापुरता संबंधित होता आणि आजपर्यंत तिला कोणीही त्रास दिला नव्हता किंवा आडून आडून काही बोलल नव्हतं.

गेल्या चार वर्षात ती मुक्त वातावरणात काम करत होती,दर आठवड्यात शनिवार, रविवार सुट्टी, कंपनीत असणारी कॅन्टीन व्यवस्था आणि पाऊण तासात घरी पोचता येत असल्याने मिळणारा आराम यामुळे ती आनंदी होती पण फारशा हुशार नसणाऱ्या आपल्या मैत्रिणी कितीतरी मोठ्या पॅकेजवर काम करत असल्याचे ऐकले की ती अस्वस्थ होई.

गेल्या चार वर्षात तिला अनेक ऑफर आल्या पण घरातील वृद्धत्वाकडे झुकणारे पालक आणि मर्यादित मैत्रिणी यांच्या पासून दूर मुंबई बाहेर जावे असे तिला वाटत नव्हते. म्हणूनच तिने यापूर्वी मुबंई बाहेर आलेले जॉब स्वीकारले नव्हते. अखेर तो योग जुळून आला आणि मुबंईतच मनासारखा नवीन जॉब मिळाला. अर्थात तिला पूर्वीपेक्षा जास्त वेळ द्यावा लागणार होता,’ पण कुछ पानेके लिये कुछ खोना पडता है।’

या नव्या प्रोफाइलमध्ये तिला नव्याने मेहनत घ्यावी लागणार होती पण ते तीच आवडते क्षेत्र आहे असा तिचा समज आहे. अर्थात प्रत्यक्ष कामाला सुरुवात करेल तेव्हा हळूहळू काय अडचणी येतात आणि त्यावर मात करण्यासाठी काय करता येईल ते टीम वर्क करून ठरवता येईल.आज प्रत्येक कंपनी आपले प्रोडक्ट आकर्षक दिसावे, वातावरणात ते जास्त काळ टिकावे, यासाठी त्याला चांगले आणि किफायतशीर वेष्टन शोधत असते. त्यासाठी निसर्गाची कमीतकमी हानी होईल असा फोकस ठेवावा लागतो. खर तर ते खूप सोप्पे वाटते पण प्रत्यक्षात जिच्यासाठी वेष्टन बनवायचे त्या वस्तूच्या गुणधर्मात किंवा दिसण्यावर परिणाम होणार नाही याची दखल घ्यावी लागते. त्या अर्थी हे काम दिसते तितके नक्कीच सोप्पे नाही.

ज्या क्षेत्रात तुम्हाला रुची असेल शक्यतो त्याच क्षेत्रात तुम्हाला संधी मिळाली तर तुम्ही तुमचे सर्वस्व ओतून काम करता आणि यश मिळण्याची जास्त हमी असते. म्हणून सुरवात करतांना तुम्ही स्वतःची आवड लक्षात घेऊनच निवड करा. केवळ मोठे पॅकेज मिळते म्हणून मी जॉब बदलला असा संकुचित विचार नकोच नको.नव्या कंपनीत वर्क कल्चर काय आहे? याची थोडीफार माहिती करून घ्यायलाच हवी. मुख्य म्हणजे एखादी कंपनी सोडून जातांना त्या कंपनीतील कोणाशीही मतभेद होणार नाही याची काळजी घेणे महत्वाचे असते. तुमची support system कधीच विसरू नये,संपवू नये.

तिची या कंपनीतील पाहता पाहता साडेचार वर्षे सरली मात्र शेवटचा आठवडा संपता संपत नव्हता, अस तिला वाटत होतं. दररोज लंच अवर मध्ये ती ओळखीच्या स्टाफला, ती लवकरच कंपनी सोडून जात आहे सांगत होती. गेल्या चार वर्षात कामानिमित्त अनेकांशी ओळख झाली होती पण कंपनीत किंवा लोकल प्रवासात आठवणीत राहील अशी एकही जिवाभावाची मैत्रीण तिला मिळाली नाही हे एक आश्चर्य होत.

या कंपनीत रुजू झाल्यानंतर काही सहकारी better opportunity मिळाली म्हणून कंपनी सोडून दुसरीकडे गेले तर काहींना त्यांचा performance समाधानकारक नाही म्हणून कंपनीने नारळ दिला. याच कंपनीत तिच्या शेजारी बसणारी स्नेहा MS करण्यासाठी US ला गेली. महिन्याभराने दुसऱ्या सेक्शनमधील एका मुलींनी तिला विचारल, “तुझी मैत्रीण कंपनी सोडून गेली, आता तुला एकट,एकट वाटत असेल नाही? तुझ्या बरोबर गप्पा मारायला,शेअर करायला कोणीही नाही.” ती म्हणाली,” एक दोन दिवस वाटलं, but now it’s ok, in fact I have no time to chat, I focus on my work.” निलाचे उत्तर ऐकून तिची सहकारी चक्रावून गेली असेल,काय पागल मुलगी आहे?असच म्हणाली असावी.

बॉसला निला नक्की सोडून चालली आहे याची खात्री पटताच, त्यांनी इथे राहिल्यास कोणता फायदा होईल या विषयी बरेच काही सांगितले, Because he has to train a new person, it will take more than six months to handle the table independently.
But now she has decided to give up job. She made up her mind that even if they give big package she will not stay here.

नव्याने शिक्षण घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांनी,स्वतः ला बजावले पाहिजे टापटीप तर राहिले पाहिजेच पण नेहमी स्वतः ला अपडेट करत राहिले पाहिजे. भाषेवर प्रभुत्व असले पाहिजे, अंगी नम्रता हवी पण उत्तरात आणि वागण्यात ठामपणा हवा. बोलताना नकारात्मक विचार मांडले जाणार नाही याची दक्षता घ्यायला हवी. कान, डोळे उघडे आणि तोंडावर बोट ठेवून आपले काम करत रहा,येणाऱ्या प्रत्येक आव्हानाचा संधी म्हणून विचार करा आणि शांत डोक्याने त्यावर विचार करा. यश त़ुम्हाला हुलकावणी देवू शकणार नाही.

आज आयटी क्षेत्रात काम करणारी मुल, दर चार दोन वर्षांनी नोकरी बदलत असतात. याचे कारण भारतात आयटी क्षेत्रात संशोधनात्मक काम फक्त दोन टक्के मुलांना मिळते, उर्वरित मुले ही परदेशातील कंपनीमधून मिळालेले काम रिसोर्स म्हणून करत असतात. दोन आठवड्यात तो जॉब यंत्रवत होतो. त्यात परदेशातील कंपनीला अपेक्षित असणारी माहिती किंवा डेटा पूर्ण करून देणे इतकेच काम शिल्लक राहते. विमा, वैद्यकीय सेवा, बँकिंग,invoice,ऑन लाईन सेल्स, हे काम ट्रेनिंग मिळाल्यास अगदी कोणताही ग्रॅज्युएट मुलगा ,मुलगी करू शकेल इतके कॉमन होऊन जाते. फक्त आठ आठ तास स्क्रीन समोर बसून काम करणे हेच एक आव्हान असते. परदेशात ज्या कामासाठी काही हजार डॉलर दर महा मोजावे लागतात तेच काम इथे काही शे डॉलरमध्ये स्किलफुली करून मिळते हाच तर आऊट सौर्सिंग चा फंडा आहे.

तेव्हा तुम्ही कोणत्याही क्षेत्रात काम करत असाल तरी तुमची स्वतःची ओळख निर्माण करा. तुमच्या क्षेत्रात कौशल्य वापर करून तुम्ही काम करू लागलात तर तुमच्या कामात विविधता येईल आणि मुख्य म्हणजे कामातील एकसुरीपणा कमी होईल. वेळेची बचत आणि दुसरे काही करण्यासाठी एनर्जी शिल्लक राहील.

निला जेव्हा आठ वर्षे पाठी वळून तिने कामाची सुरवात केली ते दिवस आठवते तेव्हा तिचेच तिला आश्चर्य वाटते. काही हजार रूपये पगारावर तिने सुरवात केली होती. त्या पगारावर ती समाधानी नव्हती पण तिथे शिकायला मिळाले, ते ती अधाशासारख शिकली, चक्क वर्कशॉपमध्ये कामगारांच्यात मिसळून ती आवश्यक ती माहिती करून घेत गेली. काही प्रोजेक्टसाठी व्हेंडरला भेट देणे अपेक्षित होते तेव्हा पुढाकार घेऊन ती जात राहीली. मेल इंजिनिअर बरोबर मी कशी जाऊ? हा प्रश्न तिला पडला नाही याचे कारण ती स्वतःच्या जागी ठाम होती.

कंपनीची गरज म्हणून प्रोडक्शन किंवा एखादी तयार होणारी मशीन किंवा प्रोजेक्ट कोणत्या टप्प्यावर आहे हे पाहण्यासाठी ती मुंबई बाहेर दुरवर जाण्यास कचरली नाही. Dare to do it हे तत्त्व अवलंबत ती स्वतः ची काळजी घेत पूढे जात राहिली. या निर्भीड स्वभावामुळे तिने कंपनीत स्थान मिळवले. कालांतराने तिला ते डबके वाटू लागले. पुन्हा प्रश्न तोच, ज्याच्याकडे Wings of Fire असतील त्याच्या अपेक्षा तेवढ्याच मोठ्या असतात. आपण या कंपनीत ठराविक उंची पलीकडे जाऊ शकणार नाही, आपल्याला जाऊ दिले जाणार नाही हे लक्षात येताच तिने स्वतः job बदलला. Job बदलताना तुम्ही स्वतः ची security संपवत असता. तुमच्या परिचयाचे वातावरण आणि माणसे यांना मुकत असता, पण आईचा हात सोडून चालण्याचा प्रयत्न केल्या शिवाय स्वतः चालल्याचा आनंद बाळाला मिळणार नाही अगदी तसेच स्वतःची सुरक्षा त्यागल्या शिवाय नवी झेप घेता येणार नाही. आकाशात झेप घेण्यासाठी पिल्लाला घरटे सोडावेच लागते तेव्हाच पंखाचे बळ जोखता येते.

She got another challenging job. She took the charge to work as coordinator between manufacturing unit, Sales and customer support. खरे तर हा जॉब जास्त challenging होता कारण प्रत्येक प्रोजेक्ट हा युनिक होता. कस्टमरला खूप साऱ्या फॅसिलिटी कमी पैशात करून हव्या होत्या. साहजिकच एक ठिकाणी customer ला convenience करायचं, दुसरीकडे त्याला त्याच किमतीत जास्त facility मिळवून देण्यासाठी production manager यांच्याशी चर्चा करून तो जॉब viable कसा होईल ते पाहायचं. In fact it was a task for her,but she succeeded to improve sales as well as quality. It was the win-win situation for her as well as the company.

प्रत्येक ठिकाणी काही ना काही नवीन नक्कीच शिकता येतं, तेथील वातावरण नेहमीच तुमच्या सोईचे असणारही नाही पण तेथील एखादी व्यक्ती तुमच्यासाठी दिपस्तंभाचे काम करेल. त्याचा आदर्श, त्याची आपल्या स्टाफला सांभळणून घेण्याची हतोटी. त्याचे भाषेवरील प्रभुत्व या गोष्टी तुमच्यासाठी उपयोगी ठरतील. मधमाशी प्रमाणे प्रत्येक ठिकाणी तुमच्या बरोबर काम करणारी किंवा तुमचे वरिष्ठ काही ना काही शिकवून जातील ते शिकून घेण्याचा शहाणपणा दाखवला तर भविष्यात त्या गोष्टिंचा कधी ना कधी नक्कीच उपयोग होईल. निलाने आपल्या आठ वर्षे नोकरीच्या काळात जो अनुभव मिळवला त्याच शिदोरीवर ती पुढील उडी मारण्यासाठी सज्ज झाली आहे कारण, थांबला तो संपला हे तिला माहिती आहे .

For she Sky’s the limit so when she found herself stuck up in company dirty politics not to let it go for women she decided to leave the company.

It’s a God’s gift that she got extra large dias for her life journey. Now she knows, ambitions and hunger to rise up in life are the factors which are hurdles in peaceful life. But yes if you are confident Sky’s the limit.

मित्रांनो आव्हानाचं वादळ अंगावर घ्यायची ताकद जो बाळगतो, दाखवतो त्याला कोणाची भिती वाटत नाही. Neela succeeded in her task, would you not dare after reading her story?